Elektro rondvaartboot
Tewaterlating van nieuwe Elektroboot van Scheepswerf Schreur
op 26 juni 2008, Giethoorn
Hoezo innovatief hoorden we de gasten denken toen ze binnen kwamen en de boot zagen. "Dat hebben we toch wel eens vaker gezien?" Helemaal mis dus, want onder het vertrouwde eikenhouten uiterlijk van de bovenbouw schuilt een prachtig gebouwd modern aluminium schip dat onderhoudsarm is en voorzien van een unieke voortstuwing. Geen dikke vervuilende lawaaierige buitenboordmotor meer, maar een milieuvriendelijke stille elektroboot. Voor we iets over deze boot gaan vertellen, even een kleine terugblik in de geschiedenis van het milieu.
Mensen die in de jaren 70 riepen dat het met het milieu de verkeerde kant op ging, werden maar vreemde snuiters gevonden. Tot in de jaren negentig werd wel erkend dat het met de wereld niet helemaal goed ging, maar we wilden er toch niet al te veel geld aan uit geven. Liever maakte onze regering dan een plan met doelstellingen voor 2020 of verder, want dan hoefde je voorlopig niets te doen.
Frans Prins aan het woord
Frans Prins vertelde in zijn verhaal dat hij met echtgenote in 1985 met hun zeilboot, een piepkleine Kolobri, hier in Giethoorn in het kanaal lagen en met het rubberbootje de Dorpsgracht doorroeiden. Boven het water hing een dikke oliewalm van al die tweetakt buitenboordmotoren. Niet echt genieten dus van Giethoorn. Door het gebruik van elektromotoren op de huurboten is dat gelukkig verleden tijd.
Op dit moment is er, gelukkig maar, serieuze aandacht voor het ontwikkelen van alternatieve schone energiebronnen, ook voor gebruik op het water. De Waterkampioen van juni 2008 stond helemaal in het teken van duurzame energieontwikkelingen op het water. De meeste ontwikkelingen vinden op dit moment plaats in de beroepsvaart, maar ook al in de watersport. Overigens in dat kader stond er ook een artikel in over varen en zeilen zonder motor, wat natuurlijk de ultieme vorm van groen varen is, met bovendien een leuke foto van een punter, die hier gebouwd is. Maar nu ter zake! Hoe is dit project tot stand gekomen Een aantal jaren geleden kwam het verzoek van de gemeente Steenwijkerland aan Jan Harm en Jan of het niet mogelijk was een schone elektrische rondvaartboot te ontwikkelen. Men wees toen ook op de mogelijkheden om voor een dergelijk project subsidie te krijgen. Die subsidie is er ook gekomen en wel van het Europese Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling, Leader+. Een mooi voorbeeld van een gemeente die ondernemers ondersteunt. Hiervoor zijn we nog steeds dankbaar. Ook op dit moment ondervinden we van de gemeente volop steun bij de ontwikkeling van nieuwe plannen. In de winter van 2005 werden de eerste ideeën op papier gezet. Van begin af aan was het duidelijk dat we niet van plan waren om alleen een nieuw aandrijf- een voorstuwingssysteem in een bestaande boot te bouwen. We wilden een totaal nieuw concept, waarin ook plaats was voor zaken als perfecte manoevreerbaarheid, onderhoudsvriendelijkheid door het gebruik van moderne materialen, en tegelijkertijd met behoud van de nostalgische uitstraling, die past bij Giethoorn. De boot die te water is gelaten ziet er "gewoon" uit maar het is een wolf in schaapskleren, een volstrekt unieke boot met ongekende vaareigenschappen.
Drie jaar is voortdurend gesleuteld aan het casco, dat geheel van aluminium is gebouwd. Het voordeel van aluminium is dat het gewicht van de boot laag is en dat compenseert weer het zware gewicht van de vele accu's Het snijpakket is ontwikkeld door Van Vossen Engineering, een bedrijf hier uit Giethoorn. We hadden al eerder een aluminium casco gebouwd, maar dit project stelde veel zwaardere eisen. Zo wilden we ook dat deze boot een minimale hekgolf had. Het is een echt experimenteel project geweest. Zo zijn er verschillende aandrijfsystemen beproefd. De eerste was een soort hekdrive. De motor stond in de boot en het aandrijfgedeelte hing draaibaar aan de spiegel. De besturing vond dus zonder apart roerblad plaats Dit beviel niet. De hekdrive kon maar 30 graden naar stuur- en bakboord draaien en dat was niet voldoende. Er was veel vermogensverlies en het systeem produceerde ook veel lawaai.
Daarna werd er een vaste schroefas ingebouwd en een apart roer. Ook dat was het niet. De diepgang was te groot. Ook komt er hier vaak troep in de schroef en dat moet je makkelijk en snel kunnen verwijderen en dat is moeilijk met een vaste schroef onder de boot. De hekgolf was bij deze oplossing ook weer te groot. Daarom werd de zaag voor de zoveelste keer in de boot gezet om het achtervlak omhoog te laten lopen.
We zijn toen uitgebreid gaan proefvaren. We waren niet ontevreden. Ook ondernemers waren toen al enthousiast. Najaar 2007 bestelde Klaas de Lange van het Doevenhuus een boot van het nieuwe ontwerp. Het aluminiumcasco lag al te glimmen in de hal!
Ondanks dat succes waren we zelf nog steeds niet 100% tevreden over de boot, vooral over het manoeuvreren. Er zat ook eerst geen boegschroef in omdat we vonden dat het zonder moest.
We hebben toen Harry Arendshorst van Arka Electronics gevraagd of het niet mogelijk was een motor met schroef, onder de boot te monteren. Daarnaast hadden we nog een paar eisen. We wilden een korte remweg en een draaicirkel binnen de eigen lengte van de boot. De aandrijfunit, bestaand uit een elektromotor met schroef, is onder de boot gemonteerd en is 180 graden draaibaar in twee richtingen.
Deze elektromotor is speciaal voor dit project ontwikkeld.. Het vermogen van de zogeheten POD motor is 10 Kilowatt, wat overeenkomt met het vermogen van een 25 pk buitenboordmotor. Het sturen van de rondvaartboot gebeurt niet met een roer. De helmstok is met een speciaal ontwikkeld overbrengsysteem verbonden met de aandrijfunit. Een kleine uitslag van de helmstok zorgt voor een relatief grote draaiing van de motor. Hierdoor kan de rondvaartboot op de plek draaien. De boegschroef blijft gehandhaafd om naar opzij weg te kunnen varen. Het bijzondere van deze boegschroef, ook van Arka Electronics, is, dat hij nagenoeg geruisloos is, dat is bij andere merken wel anders. Let u maar eens op als u bij een sluis bent. U ziet een boot aanvaren met een tenger vrouwtje met een pikhaakje voorop en een dikke man met een korte broek en een verhitte kop aan het roer. Onhandig varen ze de volle sluis in. De boeg waait opzij. De vrouw probeert tevergeefs de wal aan haar pikhaakje te rijgen. Dan hoort u opeens een afschuwelijk snerpend geluid, alsof de boot op een ijsberg vaart en helemaal opengereten wordt. De vrouw valt bijna of helemaal van schrik overboord. Welnu dat was dus de boegschroef. Niet voor niets ziet u altijd terrasjes bij een sluis. Daar valt namelijk wat te beleven. Uit oogpunt van recreatief vermaak zit er dus ook wel een nadeel aan een geluidloze boegschroef. Maar goed even serieus.
Toen we voor de eerste keer met het nieuwe aandrijfsysteem gingen proefvaren waren we meteen wildenthousiast. Dit was het ! Elektroboten hebben net als elektrocars de naam maar een korte actieradius of vaartijd te hebben, maar wat vindt u van 20 vaaruren bij 6 km per uur en een oplaadtijd van 8 uur? De laatste jaren gaan de ontwikkelingen op dit gebied heel snel zoals u ongetwijfeld weet.
Scheepswerf Schreur heeft bij dit project een bewuste keuze gemaakt voor samenwerking met bedrijven in Giethoorn. De boten varen toch vooral hier in de regio. Als er een keer een probleem is, dan kunnen onze klanten snel worden geholpen.
Het gaat om de volgende bedrijven: Van Vossen Engineering voor de ontwikkeling van het snijpakket voor het aluminium casco Arka Electronics voor de elektrische aandrijving en de elektronica en elektrische voorzieningen aan boord.
En tenslotte: Zeilmakerij Jac. Boer
Jan Harm: driemaal is scheepsrecht!
De doopplechtigheid werd verricht door Jan Harm Schreur, die de financiële en administratieve begeleiding van dit project voor zijn rekening nam. Jan Harm is zoals de lezer weet met pensioen en is nu elke week "hobbymatig", zoals hij zelf zegt, op de werf bezig.
Onder luide aanmoedigingen wist hij bij de derde poging - driemaal is scheepsrecht tenslotte- de fles champagne op de voorsteven te mikken. Met een luide knal spatte hij (de fles, niet Jan Harm) uit elkaar!
Hierna voerde de heer de Vries, wethouder van de gemeente Steenwijkerland het woord. Hij memoreerde ook hoe het project door toedoen van de heer Boxum, toendertijd wethouder van Steenwijkerland geïnitieerd werd. Ook hij kon zich de barre tijden van rokende en knetterende tweetaktmotoren nog goed voor de geest halen. De elektrisch rondvaartboot is de volgende stap, waarbij hij zelfs opperde om de mogelijkheid te onderzoeken van subsidie voor ondernemers die een elektrische rondvaartboot willen kopen.
Ook vroeg hij aandacht voor de omroepinstallatie op de boten. Dat mag van de wethouder ook wel wat stiller.
Hierna voeren de kleinzoons van Jan Harm, "de jongens", de boot via het Wiede naar de Dorpsgracht. Hier konden de genodigden instappen om de eerste rondvaart te maken met Harry Arendshorst.
De gasten waren allemaal vol lof over de prestaties van de boot. Er stond een stevige bries op het Bovenwijde maar daar had de boot geen moeite mee. Haakse bochten en draaien binnen de eigen lengte van het schip: een fluitje van een cent voor de Elektroboot. Bij terugkomst wachtten de champagne en de lekkere hapjes!
De boot gaat nu eerst naar Kalenberg, naar Klaas de Lange, totdat diens nieuwe boot klaar is. We hopen dat de tewaterlating van de Elektroboot het begin markeert van bijzondere jaren voor de werf!